به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، سومین نشست علمی از سلسله نشست‌های «نقش انگیس در تجزیه اراضی ایران» به همت موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی(دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای «مدظله العالی») به مناسب روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس(شهادت رئیسعلی دلواری) و با حضور تنی چند از تاریخ پژوهان حوزه تاریخ معاصر در محل این موسسه برگزارشد.
موسی حقانی، رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در ابتدای این نشست با بیان اینکه کشور ما در طول تاریخ هیچ وقت مستعمره نشد، ولی شرایطی بدتر از شرایط استعماری بر کشورمان تحمیل شد و کشور ما لطمات فراوانی از استعمار و بویژه دولت انگلستان و کمپانی هند شرقی دید، گفت: هر وقت بحث نفوذ استعمار در ایران می‌شود، عده‌ای مطرح‌کنندگان بحث استعمار را به توطئه‌اندیش بودن متهم میکنند و توطئه بیکانگان را توهم می‌دانند و نقش مخرب استعمار را در عقب نگه داشتن سرزمین‌های اسلامی نادیده می‌گیرند، در صورتی که هرکس توطئه را انکار کند، گویی خورشید را انکار کرده؛ چون هم خود آنها و هم چشم‌های بینا و قلم‌ها این توطئه ها را ثبت و ضبط کرده اند.
وی با اشاره به اینکه عده‌ای اساسا توطئه را منکر میشوند، گفت: جماعت منورالفکری در ایران همین رویکرد را دارند و الان هم نمایندگانشان در کشور کتاب می‌نویسند و صحبت میکنند و وقیحانه سیاست‌های مخرب انگلستان را انکار میکنند و می‌گویند مشکل، داخلی بوده و ریشه مشکل داخلی را یکی به حاکمیت قاجار در دوره معاصر و دیگری هم به روحانیت و اسلام برمی گردانند.
معاون مؤسسه مطالعات تاریخ ایران با بیان اینکه جریان دیگر جریان انقلابی و فعال است که توطئه ها را می‌بیند ولی مرعوب نمی شود و مبارزه می‌کند، تصریح کرد: این مبتنی بر رفتاری بوده که ملت ما و مرجعیت شیعه در طول ۲۰۰ ساله اخیر داشته‌اند. دشمن را با همه دبدبه و کبکبه‌ای که داشت می‌دیدند ولی مرعوب نمی‌شدند و مبارزه می‌کردند و بارها هم بینی دشمن را به خاک مالیدند.
وی افزود: ملت ایران توطئه را دیده و منشا آن را هم تشخیص داده و علیه آن با مقاومت فعالیت کرده ولی هیچ‌گاه مرعوب نشده است.
حقانی ادامه داد: از ۲۳۰سال اخیر درگیر مکر و زیاده‌خواهی‌های انگلیس هستیم و در تمام این دوره تاریخی اقدام‌های انگلیس را برای تجزیه و نابودی ایران می‌بینیم.
وی با اشاره به اهمیت هرات برای ایران اظهار داشت: منابع انگلیسی می‌گفتند که اگر هرات توسط ایران یا روس‌ها گرفته شود، روس‌ها در هرات کنسولگری می‌زنند و در بخش‌های دیگر افغانستان نیز کنسولگری‌شان را توسعه می‌دهند و اینطوری تا هند می‌آیند. در واقع هرات از نظر انگلیس، کلید دستیابی به هند بود.
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ ایران ضمن تاکید بر اینکه سیاست‌های انگلیس در مقطع قاجار بسیار پیچیده است، بیان داشت: سرداران افغانستانی که در آن مقطع علیه ایران شورش می کردند هیچ‌کدام دنبال استقلال نبودند و حتی با صراحت حکومت بر ایران را مطرح می کردند، اما از زمانی که پای انگلیسی‌ها در اتفاقات افغانستان باز می شود، بعضی‌ها علم تجزیه‌طلبی را مطرح میکنند و وقتی می‌بینند حریف دولت ایران نمی‌شوند، مدام پیغام می‌دهند که ما حاضریم از دولت ایران تبعیت کنیم.
حقانی با اشاره به اینکه انگلیسی‌ها سه بار به ما سند رسمی دادند که هرات متعلق به ماست و از همه نظر دستمان پر بود، تصریح کرد: ۷ سال آخر ناصرالدین شاه بدترین سال‌هاست و ما دو بار اقدام به گرفتن هرات کردیم و همه اسناد و مآخذ و منابع تاکید داشتند که هرات بخش جدایی‌ناپذیر ایران است و خود افغان‌ها تاکید داشتند و لذا از همه نظر دستمان پر بود.
وی افزود: در ماجرای جنگ سوم هرات، انگلیسی‌ها و سفیر آنها در ایران، بدرفتاری زیادی با ایرانی‌ها دارند تا جایی که ناصرالدین شاه به تنگ آمده بود. در این دوره سپاه ایران اماده می‌شود که هرات را بگیرد ولی قبل از این مقاله‌ای در وقایع اتفاقیه منتشر می شود که میگوید «صدراعظم ایران ـ یعنی میرزا آقاخان نوری ـ مخالف جنگ و موافق سیاست انگلیس بود». در این دوره کشور ایران یکپارچه ضدانگلیسی است و منشا همه تحریکات ضدانگلیسی به دربار و شخص شاه برمی گردد. طبق این مقاله صدراعظم ابتدا مخالف جنگ بود، ولی چون اقبال عمومی به جنگ با انگلیس را دید، موافق جنگ شد.
رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ ایران با تاکید بر اینکه جریان نفوذ گاهی اوقات شعارهایش را عوض می‌کند و با خواست عمومی همراه می‌شود، اما در اصل و عمل، کار خودش را می‌کند، گفت: جوانان آماده میشوند که در هرات بجنگند، ولی صدراعظم ایران میرزاآقا خان نوری نمی‌گذارد و همین آقایی که شعار ضد انگلیسی می‌داد، در روند جنگ اخلال و ایجاد اختلاف می‌کرد. جریان نفوذ در اینجا کار خودش را کرد و نگذاشت به نتیجه برسیم.
حقانی با بیان اینکه در دوره امیرکبیر حاکمیت ایران بر هرات اعاده شد و این سیاست می‌توانست ادامه پیدا کند، خاطرنشان کرد: جریان نفوذ طوری کار را تنظیم کرد که در کنفرانش پاریس، هرات که مال ما بود و با جنگ گرفته بودیم را با گفت‌و گو پس دادیم. این تکه از نامه ناصرالدین شاه هم عبرت‌آموز و هم تلخ و گزنده است که میگوید: «فرخ خان نتیجه به عکس داد. از این فقره تا قیامت خواهم سوخت». فرخ‌خان رئیس هیئت نمایندگی ایران است که پای میز مذاکره رفت و هراتی که هم سند مالکیتش را داشتیم و هم نیرویمان آنجا بود را با مذاکره پس دادیم! هرات و بلوچستان رفت و ما اسیر مکر انگلیسی‌ها در این مقطع شدیم. ۳۱۳/۴۲
نظر شما